" در نزد ایرانیان باستان سال به دو بخش تقسیم می شد: تابستان "هَمَه" و زمستان "زَیَنَه"، تابستان هفت ماهه از آغاز بهار و فروردین ماه بوده تا پایان مهرماه و زمستان بزرگ که از اول آبان ماه تا پایان اسفند و پنجه ی بزرگ یا ایام کبیسه در شمار بوده. به نظر می رسد که ایرانیان شمالی که دین و آیین زرتشتی نیز داشته اند، آغاز سال را با اعتدال ربیعی یا قرار گرفتن برج حَمَل در آفتاب شروع کرده و آن را جشن می گرفته اند. اما ایرانیان جنوبی آغاز سال را با ابتدای فصل سرد و زمستان ِ پنج ماهه برگزار کرده و جشن مهرگان را بسیار گرامی می داشتند. واژه ی سال در فُرس باستان، مشتق از کلمه ی سَرِدَ به معنی سرد است و به همین جهت سال را با فصل سرد شروع می کردند. چنان که بعدها در لهجه های جنوبی ایرانی نیز نوروز به "نوسَرْد" و "نَوَسَرْد" مشهور شد. البته ساسانیان از شمار ایرانیان جنوبی محسوب می شدند، اما چون از رسوم و آیین زرتشتی پیروی کردند، نوروز را به جای مهرگان آغاز سال قرار دادند. اما مهرگان را نیز با همان شکوه و جلال و شعایر و تشریفات ِ دیرین برقرار و نگاه داشتند...
... آغاز هر ماه و سال نزد ایرانیان مقدس بوده است و مراسم دینی انجام می داده اند. تقدس آغاز ماه بدان سبب بود که روز اول هر ماه به نام خداوند، هرمزد نام داشت و در این روز نمازهای ویژه ای تلاوت می شد و به ویژه چون آغاز ماه و سال مصادف می شد، این به فال نیک گرفته می شد و با جشن و شادیهمراه بود، چنان که منوچهری گفته: " اورمزد است و خجسته سر سال و سر ماه". تیمّن و تبرک روز اول ماه در ایران اسلامی هم چنان باقی ماند و با تغییر دین، روزهای اول ماه قمری مقدس شمرده شده و ایرانیان آنرا بسی محترم شمرده و اعمال مذهبی ِ ویژه ای به جای می آورند. "
