محاسبه ی فصل ها

" انسان از نخستین سال های زندگی اجتماعی، زمانی که از راه شکار و گردآوری خوراک های گیاهی روزگار می گذراند، متوجه بازگشت و تکرار برخی از رویدادهای طبیعی، یعنی تکرار فصل ها شد. زمان یخ بندان ها، موسم شکوفه ها، هنگام جفت گیری پرندگان و چرندگان را از یکدیگر جدا کرد. نیاز به محاسبه در دوران کشاورزی، یعنی نیاز به دانستنِ زمان کاشت و برداشت؛ فصل بندی و تقویم دهقانی و زراعی را به وجود آورد. نخستین محاسبه ی فصل ها، بی گمان، در همه ی جامعه ها، با گردش ماه، که تغییر آن آسان تر دیده می شد، صورت گرفت. و بالاخره به دلیلِ نارسایی ها و ناهماهنگی هایی که تقویم قمری با تقویم دهقانی داشت، محاسبه و تنظیم تقویم بر اساس گردش خورشید صورت گرفت. " 

. آیین ها و جشن های کهن در ایران امروز

فصل ها

" از کهن ترین دوران سال ایرانی به دو فصل یا دو بخش، تابستان دوماهه و زمستان ده ماهه ( که ریشه ی هند و اروپایی دارد) و زمانی به دو فصل، تابستان هفت ماهه و زمستان پنج ماهه ( که ریشه ی ایرانی دارد) تقسیم می شد؛ و بنابر برخی نظرها، جشن سده در صدمین روز زمستان ِ پنج ماهه ( یعنی دهم بهمن ) برگزار می شد؛ و نیز زمانی تابستان و زمستان هر یک شش ماه بود. و هنگامی سال شش فصل داشت و هر فصل را گاه ( در پهلوی گاس ) می نامند و در پایان هر گاه جشنی پنج روزه می گرفتند به نام گاهان بار، که زردشتیان آن را برگزار می کنند. و سرانجام از زمانی کهن ( شاید کهن ترین زمان )، تقسیم بندی سال را به چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان داریم و گاهشماری امروزمان بر این پایه است. " 

. آیین ها و جشن های کهن در ایران امروز