دلیلِ کُندیِ درکِ مغلطه ی جادو

" چرا انسان های هوشمند مغلطه ی جادو را زودتر درنیافتند؟ چرا به اعتقاداتی چسبیدند که این چنین با تجربه در تضاد بود؟ چگونه جرئت کردند تجربیاتی را تکرار کنند که در عمل بارها شکست خورده بود؟ پاسخ ظاهراً باید این باشد که پی بردن به مغلطه ی جادو و شکست خوردنش به آن آسانی و آشکاری نبود؛ زیرا در بسیاری و شاید در اغلب موارد، حادثه ی طبیعیِ مورد نظر پس از مدت کوتاه یا درازی، پس از اجرای مراسم رخ می داد و ذهنی بسیار تیزتر از حد معمول لازم بود تا دریابد که حتی در این موارد اجرای مراسم علت حادثه نبوده است. همیشه متعاقبِ مراسمی که برای وزاندن ِ باد یا میراندن دشمن اجرا می شد، دیر یا زود، حادثه ی مورد نظر طبیعتاً رخ می داد و انسان بدوی را باید معذور داشت که فکر می کرد وقوع آن، نتیجه ی مستقیم مراسم و بهترین دلیلِ اثر بخش بودنِ آن است. هم چنین مراسمی که بامدادان برای کمک به طلوع خورشید یا در بهار برای بیدار کردن زمین از خواب زمستانی جرا می شود، ظاهراً لااقل در نواحی معتدل، همواره با توفیق قرین خواهد بود، زیرا در این نواحی خورشید هر بامداد چراغ تابانش را از مشرق بر می افروزد و هر سال دشت های بهاری جامه ی فاخری از سبزی گیاه می پوشند. بنابراین اگر چنین استدلال هایی هنوز بین خود ما مورد قبول است، آیا جا دارد تعجب نکنیم که چرا وحشیان دیری بدان پای بند بوده اند و بطلانش را در نمی یافتند؟ "

شاخه ی زرین