چوغ الف

پاره هایی از لا به لای کتاب ها، در زمینه ی مردم شناسی

چوغ الف

پاره هایی از لا به لای کتاب ها، در زمینه ی مردم شناسی

نویسندگان

۲۷ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «جشن های آب» ثبت شده است

" پیش از سقوط دولت ساسانی، نوروز ایرانی چون بسیاری از شئون دینی و فرهنگی و تمدن ایران در مستملکات عربی زبان ایران شناخته و جایی برای خود داشت. این عید بزرگ به موجب موقع طبیعی خویش که عبارت از حلول آفتاب در برج حَمَل و آغاز بهار و رستاخیز طبیعت بود، همه جا با اقبال و پذیرش همراه بود. اما پس از ساسانیان نیز میان مسلمانان و کشورهای اسلامی، نوروز و احکام و رسوم و جشن ها و شعایرش بیش از پیش رواج یافت...
...عظمت نوروز و به پا داشتن جشن باشکوه آن در قرون اولیه ی پیدایش اسلام، وقتی بیشتر شد که عده ای از دانشمندان و فضلای ایرانی به کتب اخبار و احادیث و گاه شماری استناد جسته، گفتند روزی که حضرت علی بن ابی طالب (ع) به جانشینی پیغمبر اسلام (ص) برگزیده شد و بر مسند خلافت نشست، مصادف با نوروز بوده است. به دنبال این عقیده، عده ای از ایرانیان مسلمان که فقط به اصول و احکام دین علاقه مند و از آداب و سنن ملی و باستانی دور شده بودند، به نوروز و آیین پرشکوه آن از نو توجه نمودند و در برگزاری این جشن بزرگ و زنده نگهداشتن رسوم و آیین آن کوشیدند...
... باید توجه داشت که نه واقعه ی غدیر خم و نه واقعه ی مرگ پیامبر و جلوس علی بن ابی طالب، هیچ کدام مقارن نوروز نبوده است، بلکه ایرانیان با تیزنگری و موقع شناسی به این اعیاد رنگ و بوی اسلامی دادند و بسا واقعات مورد توجه را در دیانت اسلام منسوب به نوروز کردند و بدین طریق در دوران خلفای عباسی، نوروز از جشن های بزرگ و مورد توجه مسلمانان شد. هرگاه به شیوه ای که امام محمد غزالی در پیش گرفته بود، توجه کنیم که از روی تعصب بر آن بود که هرچه رنگ و بوی ایرانی و نشان زرتشتی دارد، محو و نابود شود، ارزش تمهیدات ایرانیان، به ویژه نقل جعلی احادیث و روایات را در باب نوروز در می یابیم. 
همین روایات و احادیث است که در زمان صفویه، دوباره رواج نوروز را باعث شد و تا به روزگار ما دوام آورد، چنان که یکی از بارزترین نشان های ملی ایرانیان شده است. به هر حال تقارن عید غدیر خم و جلوس علی بن ابی طالب (ع) را به کرّات در نوشته های ایرانی و سروده ها و قصاید باز می یابیم. "

مطالب مرتبط: نقش شعوبیه در جعل احادیث و روایات. اهداف شعوبیه از خلق روایات جعلی. شعوبیه و بازسازی تاریخ سیاسی ایران.


  • چ.الف
" شعوبیه در کار احیا، بازسازی و تطهیر تاریخ سیاسی ایران، از "انوشیروان" آغاز کرد و دلیل آن روشن است، چون در چنین مقطعی از تاریخ ایران بود که پیامبر اسلام متولد شد و از زبان پیامبر، فخر پیغمبر را که در زمان چنین پادشاهی عادل زاده شد، جعل کردند. 
شواهد تاریخی نشان می دهد که جعل قداست و تطهیر ساسانیان از قرن اول هجری شروع شد. شعوبیه در آغاز با نقل افسانه هایی در جوامع عامیانه ی عرب و ایرانی که بیشتر جنبه ی شوخی داشت، انوشیروان را چنین ترسیم کرد که: در دوره ی خسرو اول، یک روز رویدادی سخت شگفت وهولناک روی داد، لذا اعلی حضرت بر فراز مناره رفت و بانگ زد "الصلاه جامعه" (=ای مردم! نماز جماعت. یا: ای مردم بشتابید به نماز جماعت). چنین نمؤنه هایی فراوان است، چنان که در همین یکی دو قرن پیش، از سوی پارسیان شایعاتی پراکنده شد مبتی بر آن که نامه ی حضرت علی (ع) برای رعایت حال ایرانیانی که به دین خود باقی مانده بودند ومدارا واحترام به آنان، به روی پوست سرخ آهویی پیدا شده و این نامه را با ترجمه به چاپ رسانیدند و در نسخ معدودی پخش کردند. البته ایننیز جهت تضییقاتی بود که در دوران قاجاریه برای زرتشتیان فراهم می شد و برای تعدیل آن و کاستن فشار، دست به چنین جعلی زدند."

مطالب مرتبط: نقش شعوبیه در جعل احادیث و روایات. اهداف شعوبیه از خلق روایات جعلی. نوروز در روایات اسلامی و نقش شعوبیه


  • چ.الف
" خلق چنین روااتی دو هدف داشت: یکی به هنگام تفاخر نژادی-فرهنگی-دینی با پان عربیسم که توانست به اعتبار زرتشت و رسمیت آن بیفزاید و مجوس را از زیر بار ِ فشار ِ تعصب عربیّت تا حدی رها سازد و دیگری در جهت تقریب و نوعی نسبت و تفاهم ِ هرچه بیشتر با خاندان نبوّت و امامت. و بر اثر همین تلاش ها بود که دختر موهومی برای یزدگرد سوم درست کردند که بنا شد با امام حسین (ع) ازدواج کند. "

مطالب مرتبط: نقش شعوبیه در جعل احادیث و روایات. شعوبیه و بازسازی تاریخ سیاسی ایران. نوروز در روایات اسلامی و نقش شعوبیه


  • چ.الف
" از همان قرن یکم هجری، عصبیت عرب و تفاخر درباره ی اصل و نژاد و زبان و برتری بر سایر اقوام، به ایرانیان گران آمد و برای تثبیت موقعیت خود به جعل و وضع حدیث و روایات از زبان پیامبر اسلام و اشخاص مورد قبول عامه ی عرب و مسلمانان، سبب شد که هر دو طرف در "پان عربیسم" و "پان عجمیسم" از چنین حربه ای استفاده کنند. این سبب جعل هزاران حدیث و روایت شد که هر دو طرف از استفاده ی از آن خود را مجاز دانستند. شعوبیه چون در فشار بودند، برای تعدیل این فشار، بسیاری احادیث و روایات جعل کردند. درباره ی زرتشت، دین زرتشتی، پادشاهان، بزرگان، حماسه ها، ادبیات، علوم ایرانی، بسیاری سخن به صورت حدیث و روایت از سوی پیامبر اسلام و ائمه ساختند. از سوی دیگر عرب ها نیز کوتاه نیامدند و در این عرصه سخت مجهز شدند و مجوس و گبر و گبرک چون بدترین ناسزاها برای اهل کفر و زندقه که ایرانیان بودند، شد...
به عنوان مثال:
ازدواج فرد مسلمان با زن یهودیه و مسیحیه جایز و رایج بود، اما با زن مجوسیه ازدواج حرام بود. به همین جهت یکی از شعوبیان کتابی نوشت با عنوان: ثواب ازدواج با زن مجوسیه. 
تعظیم زرتشت و دین او از زبان پیامبر اسلام و امام علی بن ابی طالب نیز تلاشی بود در جهت تعدیلی به رسمیت شناختن آیین زرتشت با اغراق هایی که درباره ی شمار کتاب های وی شد. چنین بخش هایی از روایات، توسط جناح شیعی-شعوبی ایرانی جعل و ساخته شد و در منابع شیعه ی اممیه جای گرفت. 
درباره ی نوروز و مهرگان و سایر جشن های ملی-دینی ایران قدیم نیز وضع به همین روال بوده است. رساله ها و قطعه هایی به پهلوی درباره ی نوروز و ماه و سال و جشن های ایرانی گاه با دستکاری هایی ترجمه و از روایات ائمه نقل شده است. جعل این روایات بسیار است.

مطالب مرتبط: اهداف شعوبیه از خلق روایات جعلی. شعوبیه و بازسازی تاریخ سیاسی ایران. نوروز در روایات اسلامی و نقش شعوبیه


  • چ.الف
" کتاب مقدس از چیزهایی است که بر سفره می نهند. زرتشتیان اوستا و مسلمانان قرآن و یهودیان تورات را به عنوان تیمّن و تقدس بر سفره می گذارند. آتش در اغلب مراسم دینی و ملی و جشن ها و مراسم، عنصر اصلی محسوب می شد؛ آتشدان بعدها به شمعدان و چراغ تبدیل گشت. نان نشان برکت بود. تخم مرغ نیز در سفره ی نوروزی، نشان نطفه و نژاد است، چون آخرین روز سال، جشن آفرینش آدمیان محسوب می شود. سنجد نشان عشق و دلدادگی و زایش و توالد است. ماهی که نشان برج حوت (=ماهی) یا اسفند که سپری شده. سیب میوه ای است با راز و رمز عشق و زایش. انار که میوه ی درختی مقدس است نزد ایرانیان. سکه های تازه ضرب که نشان برکت و ثروت و دارندگی است. گل بیدمشک که نمایشگر امشاسپند سپندارمذ و گل ویژه ی اسفند ماه است. نارنج که گوی مانند چون زمین است در ظرفی از آب. و دانه های مقدس اسپند که بخوری بسیار جالب توجه است و نشانه ای از امشاسپند سپندارمذ. " 

  • چ.الف
" هدف اصلی از این رسم که چون اغلب مراسم نوروزی جنبه ی تمثیلی و جادوی تقلیدی دارد، آن است که طبیعت را به تحرک و جنبش درآورند که نباتات و گیاهان ببالند و رشد کنند. در جشن های مربوط به آدونیس که در یونان و سراسر حوزه ی مدیترانه و میان مردم آسیای صغیر رواج داشت نیز چنین رسمی مورد عمل بود. "

  • چ.الف
" این سفره را در روز نخست فروردین یا در روز ششم فروردین می گستردند. در این سفره همه چیز کنایت آمیز و نشانواره است که موجد خیر و برکت و آبسالی گردد. استاد پورداوود این سفره را همان خوانی که جهت فروهران می گستردند می داند: " هنوز هم در ایران در این اوقات، خانه می آرایند، همه جا را پاک می کنند، رخت نو می پوشند، بوی خوش بخور می دهند، گل و شیرینی و شربت می نهند، دعا می کنند و نماز می گزارند و در خوانچه ای هفت چیز که اسم شان با حرف سین* شروع شده باشد، مثل : سیم و سیب و سنجد و غیره می گذارند. این عدد هفت که از زمان قدیم مقدس بوده، اشاره به هفت امشاسپندان ** و یا بزرگترین فرشتگان مَزْدَیَسْنا می باشد. بی شک این رسوم که از روزگاران کهن به یادگار مانده، اساساً برای این بوده که فروهرهای مقدسین و نامداران و درگذشتگان ِ خانواده که از آسمان فرود آمده و چند روزی به رسم سرکشی در روی زمین می گذرانند، از خانه و زندگانی بستگان و از دین داری و پرهیزگاری و داد و دهش ِ بازماندگان ِ خویش خشنود گشته و از درگاه خداوند خوشی و تندرستی ِ آنان را بخواهند. " 

* " اینکه چرا این سفره هفت سین نامیده شده، باید امری تازه و مستحدث از سده ی چهارم و پنجم هجری باشد. اغلب امروزه می گویند و بر آنند که منظور از هفت امشاسپند در آیین زرتشت است."
** " این هفت مَلِک یا ایزد بزرگ عبارتند از: وُهومَنَه یا بهمن. اَشَه وَهیشْتَه یا اردیبهشت. خْشَتْرَوَئیرْیَه یا شهریور. سْپِنْتَ آرْمَئی تی یا سپندارمذ. هَئورْوَتات یا خرداد. اَمِرْتات یا اَمُرداد. که در رأس این شش ایزد، سْرَئوُشَه- سروش یا خود ِ اهورامزدا قرار دارد. این ها صفات اهورامزدا هستند که تشخصی یافته اند. هفت سْپِنْتَه یا هفت مقدس هستند. چون به صفت (سپنته) یعنی مقدس نامزدند و در دیانت زرتشتی اهمیت ویژه ای دارند، این اندیشه به وجود آمد که هفت سین، به موجب شمار این مقدسان و صفت شان در خوان نوروزی قرار دارد. "


  • چ.الف
" مقارن با تحویل سال یا آغاز پنجه ی کوچک (ده شب به اعتدال ربیعی و آغاز بهار مانده) و یا شب آغاز پنجه ی بزرگ (پنجه ی دزدیده یا اندرگاه) و یا شب آخر سال که شب گاهنبار هَمَسْپَتْمَدَم است و فرَوَهْران یا ارواح درگذشتگان از جایگاه آسمانی خود به زمین می آیند، بازماندگان بر بام ها آتش می افروزند و خوراک می نهند و همچنین در بهترین اتاق خانه یا اتاق تازه درگذشته ای، سفره ای رنگین می گسترند وانواع خوراک ها و نوشاک ها می نهند تا فَرَوَهْران از پذیرایی و صفا و پاکیزگی و نعمت و سازگاری و شادمانی بازماندگان دل خوش شده و آنان را برکت عطا کنند. " 

  • چ.الف
" مهم ترین و مشهورترین اصلاحی که در تقویم انجام شد و رایج ماند، ایجاد تقویم جلالی یا ملکی است که در زمان سلجوقیان به فرمان ملک شاه سلجوقی به انجام رسید. تاریخ این اصلاح و انجام آن را یک دست نقل نکرده اند. " ملک شاه در سنه ی ۴۷۱ هجری قمری وقتی که اعتدال ربیعی در نوزدهم فروردین ماه قدیم واقع بود، تاریخ مَلِکی را تأسیس نموده و اول سال را در اول حَمَل ( روزاول بهار) قرار داد و به همین جهت نوروز که تا آن وقت در سال شمسی سیّار بود، ثابت و به نوروز سلطانی معروف شد. "

  • چ.الف
" دو جشن به عضدالدوله ی دیلمی (فناخسرو) منسوب است که ابوریحان بیرونی شرح آن را آورده: " یکی در سروش روز (روز هفدهم) از فروردین ماه و دیگری در هرمزد روز (روز اول) از آبان ماه. جشن نخست به علت رسانیدن آب به قصبه ی (کرد فناخسرو) در نزدیکی شیراز بود؛ در این روز قصبه ی مذکور را عضدالدوله دیلمی احداث کرده بود. دومین جشن به علت آغاز کردن آبادانی (کرد فناخسرو) بود در اول آبان ماه ۳۳۳ یزدگردی (حدود ۳۴۹ هجری). در آغاز ِ هر یک از این دو جشن، بازاری هفت روزه همراه با شادی و شرب و عیش و عشرت ترتیب می یافت."

  • چ.الف