جشن تیرگان ( تیرما سیزه شو )
" جشن تیرگان، روز سیزدهم ماه تیر ( روز تیر ) است. افزون بر یکی بودن نام روز و ماه، مناسبت جشن تیرگان را سالروز حماسه ی معین کردن مرز ایران با تیر اندازی آرش می دانند.
نشانه های برگزاری جشن تیرگان، از قرن ششم به بعد، در سندهای تاریخی اندک است. در روزگار ما، فقط در شهرهای مازندران مراسم ِ تیرما سیزه شو بر جای مانده است. تیرما در تقویم مازندرانی ( مانند تقویم فرس قدیم ) مصادف با آبان ماه در تقویم جلالی ( تقویم امروز ایران ) است. محاسبه ی فصل ها، فعالیت های کشاورزی و جشن های کهن برپایه ی تقویم محلی مازندرانی، تا یک نسل پیش رایج بود.
تیر ماه ( چهارمین ماه سال )، در تقویم ایرانی، چند سده به آغاز فصل پاییز رسیده بود. بدین معنی که از زمان خسروپرویز، در پی نا بسامانی های کشور، محاسبه ی کبیسه* به دست فراموشی سپرده شد. در نتیجه، با گذشت زمان، آغاز سال یعنی فروردین، از اول بهار ( ورود خورشید به برج حمل ) به اول تابستان ( ورود خورشید به برج سرطان ) کشانده شد. و مدت ها در این وضعیت کبیسه می کردند. این نا بسامانی ها ناگزیر، برگزاری جشن ها، آیین های همگانی، فعالیت های کشاورزی و به ویژه، زمان گرفتن مالیات ها را تغییر می داد. "
* مدت گردش یک دوره زمین ( به گفته ی قدما، آفتاب ) ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۴۹ دقیقه و کسری است. معمولاً سال را ۳۶۵ روز گیرند و زیادی آن را در هر چهار سال، یک روز حساب کنند و بر روزهای سال ِ چهارم بیفزایند که آن سال ۳۶۶ روز شود و آن سال را "کبیسه" گویند. کبیسه واژه ی سریانی، به معنی ِ پر شده است که به عربی وارد شده. در ایران قدیم، هر ۱۲۰ سال، یکماه کبیسه می کردند.
مطالب مرتبط: جشن های باستانی و اسطوره ای. جشن تیرگان در عصر حاضر. خوردنی های جشن تیرگان. جشن تیرگان و شگون چوب خوردن از لال . جشن تیرگان و رسم آب پاشان . جشن تیرگان و فال حافظ . تیرو جشن. آب تیر ماهی.
